NATO, Arktik’te Rusya ile olası bir çatışmaya hazırlanırken, buzulların erimesiyle açılan yeni deniz yolları ve zengin doğal kaynaklar bölgenin stratejik önemini artırıyor. ABD, Grönland’ı Arktik Denizi’ne açılan kritik bir kapı olarak görüyor.
Tarih boyunca, Arktik bölgesindeki katı buz tabakaları, ticaret gemilerinin bu zorlu denizleri aşmasını neredeyse imkânsız kılmıştı. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar,buz örtüsünün hızla azaldığını ve bu sayede yeni, daha kısa ve verimli deniz yollarının ortaya çıktığını gözler önüne seriyor.
Arktik bölgesi, sadece stratejik geçiş yolları sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda Grönland ve çevresindeki bölgelerdeki yeraltı zenginlikleriyle de dikkat çekiyor. Altın, gümüş ve diğer nadir elementler gibi değerli doğal kaynaklar, bu bölgenin ekonomik potansiyelini daha da artırıyor.
Bütün bu gelişmeler, bölgedeki rekabeti de körüklüyor. Rusya ve ABD‘nin bölgedeki askeri varlıklarını güçlendirmeleri, bu bölgenin önemini tekrar hatırlatıyor.
Bu noktada ABD, Arktik’teki çıkarlarını pekiştiren bir adım daha attı. Ukrayna’daki Rusya’nın yürüttüğü özel askeri operasyonu bahane edip İsveç ve Finlandiya kamuoylarını da ikna ederek iki ülkeyi NATO‘ya aldı. Savaşın yarattığı ortamı fırsat bilen ABD, bu iki ülkenin NATO üyeliği ile stratejik bir alan daha kazanmış oldu.
Donald Trump’ın son günlerde sıkça söz ettiği Grönland ise ABD için Arktik bölgesine giriş kapısı özelliği taşıyor. Dolayısıyla, bu bölgeye hâkim olamayan bir ABD, Arktik’te söz sahibi olamayacak gibi görünüyor.
Arktik’teki küresel paylaşım mücadelesinde ABD, Danimarka, Norveç, Rusya ve Kanada’nın istediği milyonlarca kilometrekarelik egemenlik alanlarının belirlenmesinde Grönland’ın merkezi konumu dikkati çekiyor.
- Grönland Başbakanı Egede, Trump ile işbirliğine hazır olduklarını söyledi
- Trump’a “Grönland’ı satın almak için görüşme yetkisi” veren tasarı Temsilciler Meclisine sunuldu
- Danimarka, Trump’a Grönland’ı almak yerine adadaki ABD askeri varlığını artırmasını önerdi
- Fransa’dan Trump’ın Grönland açıklamalarına “AB, egemen sınırlarına saldırıya izin vermeyecek” tepkisi
- Trump, Panama Kanalı ve Grönland’ı kontrol edebilmek için asker kullanabileceğini ima etti
- Kutup jeopolitiğinde suları ısınan buzul Grönland, Trump’ı “iştahlandırıyor”
ABD’nin 47. ABD Başkanı olarak 20 Ocak’ta göreve başlayacak Donald Trump, ülkesinin “ulusal güvenliği” için Grönland adasının ABD’nin kontrolüne girmesini isterken Arktik’te jeopolitiğin hangi yöne evrileceği merak konusu.
ÇİN NE YAPIYOR?
Çin’in Arktik bölgesindeki faaliyetleri, sadece bölgesel değil, küresel bir stratejik dönüşüm sürecinin parçasıdır. Çin, sessiz bir şekilde deniz İpek Yolu’nu inşa ederken, bu bölgeyi küresel enerji ve ticaret yollarının yeni merkezi haline getirmeyi planlıyor. Bu da, Çin’in küresel güç olma yolunda attığı bir başka önemli adım olarak tarihe geçecektir.
Dünya Donald Trump’ın Grönland’ı “işgal edeceği” iddialarını konuşurken, Çin Rusya’nın yardımıyla Kuzey Buz Denizi’nde sessizce yeni bir deniz İpek Yolu inşa ediyor.
Çin Kominist Partisi geçtiğimiz yıl, “Arktik kaynaklarını yasal ve akılcı bir şekilde kullanma” planını özetleyen “Çin’in Arktik Politikası”nı yayınladı.
Çin’in Arktik Politikası’ndan ise şu hedeflere yer verildi.
Çin’in Arktik nakliye rotalarının geliştirilmesine yatırım yapması,
Petrol, gaz ve zengin mineral kaynaklarının aranması ve işletilmesi için çalışmaları hızlandırması,
Arktik bölgesinin ticari faaliyetler için kullanılmasına dair yatırımlar yapılması.
ÇİN’İN ARKTİK FAALİYETLERİ
Özellikle geçtiğimiz yedi yıl içinde Çin, Arktik politikalarını uygulama konusunda önemli adımlar attı.
Örneğin, 2023 yılının ikinci yarısında, Çinli bir şirket olan NewNew Shipping Line, Rusya ile yeni bir ortaklık kurarak Arktik Okyanusu üzerinden Asya ve Avrupa arasında konteyner gemisi seferleri başlattı.
Çin ayrıca geçtiğimiz temmuz ayında ise Şanghay’ı St Petersburg’a bağlayan yeni bir Arktik rotası başlattı.
Bu rota, Doğu Asya’dan Avrupa’ya Rus Arktik kıyı şeridi boyunca devam ediyor ve Malakka Boğazı ve Süveyş Kanalı üzerinden geçen geleneksel rotayı üçte bir oranında kısaltıyor.
Daha kısa bir yolculuk daha düşük maliyet anlamına geldiği için bu rota şüphesiz Çin için büyük bir avantaj oldu.
Geçtiğimiz yıl Kasım ayında da Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu ve Çin Ulaştırma Bakanlığı Arktik nakliye rotalarında ortak çalışmalar yürütmek için bir anlaşma imzaladı.
Her iki taraf da gemiciliğin geliştirilmesi, seyrüsefer güvenliği ve kutup gemisi teknolojisi ve inşası konularını görüşmeye devam etme kararı aldı.
KAYNAKÇA: